Müasir Türkiyənin cənubunda, təxminən eramızdan əvvəl 7100-cü ildə ilk əkinçilik şəhərlərindən biri olan Çatalhöyük meydana çıxıb.

…Və təxminən min il mövcud olub və arxeoloqları “qapısız evləri” (damdan giriş), döşəmənin altındakı dəfnləri və çoxlu sayda qadın heykəlcikləri ilə heyran edir.

SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, bu barədə texinsayder yazır.

Hələ 1960-cı illərdə arxeoloqlar onun matriarxal cəmiyyət olduğunu irəli sürürdülər. Lakin sonradan mübahisələr başladı: bəziləri Çatalhöyükü bərabər, digərləri isə patriarxal hesab edirdilər. Yalnız indi, Scientific American-da dərc olunan yeni araşdırmada elm adamları qəti cavab veriblər.

DNT ailə sirlərini açır

Bir qrup alim Çatalhöyükdə dəfn edilən 131 nəfərin DNT-sini analiz edib. Məlum olub ki, evlərdə adətən yaxın qohumlar – valideynlər, uşaqlar, qardaşlar və bacılar dəfn olunurmuş. Ancaq burada maraqlı bir detal var: nəsillərarası əlaqələrin çoxu ana xətti ilə keçib.

Bundan əlavə, yeni doğulmuş qızlar oğlanlara nisbətən dəfn hədiyyələrinə daha çox sahib olublar. Bu onu deməyə əsas verir ki, qadınlar və qızlar cəmiyyətdə xüsusi yer tutub, bəlkə də ailə və sosial strukturların mərkəzində…

Matriarxat?

Tədqiqatın müəllifləri ifadələrində diqqətli olurlar. Onlar “matriarxat” deyil, daha çox qadın mərkəzli cəmiyyət deyirlər – çünki hər şey hakimiyyətə gəlmir.

Ancaq fakt faktlığında qalır: bizə məlum olan ən qədim şəhərlərdən birində qadınlar taleyüklü rol oynadılar. Çatalhöyük indi Neolit ​​Avropasına xas olan patrilineal sistemlərlə ziddiyyət təşkil edir və alimləri erkən cəmiyyətlərin sosial strukturlarına yeni nəzər salmağa məcbur edir.

Sonra nə var?

Tədqiqatçılar indi bölgədəki daha əvvəlki icmaların DNT-sini öyrənməyi planlaşdırırlar. Bəlkə də Çatalhöyük istisna deyil, qaydadır.

Nazlı Almuradova