“Qısa­müddətli İran–İsrail müharibəsi dayandıqdan sonra regionda yaranmış mövcud status-kvo həm hərbi, həm diplomatik cəhətdən “müvəqqəti atəşkəs” xarakteri daşıyır. Bir neçə günlük intensiv zərbələr dövründə İsrail Tehran yaxınlığındakı bəzi nüvə-tədqiqat obyektlərini sıradan çıxardığını, İran isə hücumları dəf edərək strateji infrastrukturunu qoruduğunu elan etməklə daxili auditoriyalara “qələbə” narrativi təqdim etdi. Hər iki tərəfin qalib görüntüsü yaratması, əslində, itkilər barədə informasiyanı nəzarətdə saxlamaq və psixoloji üstünlüyü qorumaq cəhdidir; real vəziyyət isə daha mürəkkəbdir”. Bu sözləri SİA-ya aşıqlamasında politoloq politoloq Züriyə Qarayeva deyib.

Onun sözlərinə görə, ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə əldə olunmuş atəşkəs tam sülh sazişi deyil: “Vaşinqtonun prioriteti regional eskalasiyanı yayındırmaq və enerji bazarlarında sabitliyi qorumaqdır. Buna görə də Amerika administrasiyası ilk mərhələdə tərəfləri raket və PUA hücumlarını dayandırmağa, ikinci mərhələdə isə “məhdud dialoq pəncərəsi” açmağa sövq etdi. Bu pəncərə yüksək səviyyəli rəsmi danışıqlardan çox, kəşfiyyat və diplomatik kanallar üzərindən aparılan texniki müzakirələri əhatə edir: İran nüvə obyektlərinin yenidən bərpası üçün vaxt qazanmağa, İsrail isə Tehranın uranı 60+ faiz zənginləşdirmə sürətini ləngitməyə çalışır. ABŞ isə hər iki tərəfə minimum güzəşt vəd edərək öz vasitəçi rolunu möhkəmləndirir.

İndi masada üç əsas paket var. Birincisi, İranın uranı silah səviyyəsinə çatdırmamaq öhdəliyi və buna qarşılıq müəyyən bank aktivlərinin dondurulmasının qismən açılması. İkincisi, İsrailin Suriyadakı İran dəstəyi­-silahlı qruplaşmalara endirdiyi hava zərbələrinin məhdudlaşdırılması müqabilində Tehranın Hizbullah raket infrastrukturuna əlavə silah göndərməməsi. Üçüncüsü, Körfəz və Şərqi Aralıq dənizi enerji marşrutlarının mühafizəsi naminə Hörmüz boğazında “hərəkət azadlığı” mexanizmləri. Bu paketlərin hamısı hələ siyasi qərar mərhələsinə çatmayıb; tərəflərin daxili siyasi balansı güzəştləri çətinləşdirir”.

Politoloq deyib ki, regionda rəqabətli güc oyununda Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ açıq hərbi qarşıdurmanın dayanmasını alqışlasa da, İranın zəifləməsindən tam əmin olmadıqları üçün Amerika vasitəçiliyinə ehtiyatla yanaşırlar. Rusiya və Çin isə atəşkəsdən istifadə edərək Tehranla əməkdaşlığı dərinləşdirə, İsrailin Qərb blokuna daha çox bağlanmasından geosiyasi üstünlük qazanmağa çalışır: “Avropa İttifaqı enerji qiymətlərinin sabitləşməsini prioritet görərək dialoq təşəbbüslərini dəstəkləyir, eyni zamanda nüvə obyektlərinə BMT-İAEA nəzarət mexanizminin genişlənməsini tələb edir.

Atəşkəsin sabit sülhə çevrilməsi üçün ən böyük risk faktorları gizli kiber-və hibrid əməliyyatların davam etməsi, eləcə də Livan və Qəzza cəbhələrində “təxribat zənciri”nin yenidən alovlanmasıdır. Hər iki tərəf zəruri saydığı anda məhdud hədəf zərbələrini bərpa etməyə hazırdır. Ona görə də indiki mərhələni daha çox “silahların susduğu, kəşfiyyatın danışdığı pauza” kimi qiymətləndirmək olar.

Nəticədə ABŞ vasitəçiliyi qısa müddətdə genişmiqyaslı toqquşmanı durdursa da, köklü razılaşma əldə olunmayınca gərginliyin latent fazada qalması labüddür. İran öz nüvə proqramını tam dayandırmaq niyyətində deyil, İsrail isə strateji təhdid hesab etdiyi potensialı sıfıra endirmədən təhlükəsizlik hissini bərpa etməyəcək. Bu isə o deməkdir ki, Yaxın Şərq üçün əsl dayanıqlı sabitlik hələ də danışıqlar masasında çətin güzəşt tənliklərinə bağlıdır”- deyə o əlavə edib.