“Azərbaycanın ən böyük şoranlaşma prosesi gedən və torpaqlarımızı dövriyyədən çıxaran, təxminən 17-18 rayonun ərazisində olan Azərbaycan torpaqlarının təxminən 25 faizini — bu da təxminən 1.25 milyon hektar ərazi olan Kür-Araz ovalığındadır. Kür-Araz ovalığı dedikdə Mil, Şirvan, Muğan, Qarabağ düzü və digər oxşar düzənliklər nəzərdə tutulur”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında ekoloq Ənvər Əliyev deyib.

Onun sözlərinə görə, bu ərazilər əvvəllər Xəzərin altından çıxdığı üçün dərin qatlarında şoranlıq var. Suvarma düzgün aparılmadığına, köhnə və betonsuz kanallar istifadə olunduğuna görə bu zonalarda intensiv şoranlaşma prosesi gedir: “Əvvəllər bu ərazilər 1-2 milyon əhalini dolandırmaq gücündə idi, indi isə dövriyyədən çıxmaq üzrədir. Ona görə də bu torpaqların yenidən dövriyyəyə qaytarılması üçün mütləq şəkildə müasir suvarma sistemləri qurulmalıdır. Xüsusilə beton və sızdırmaz kanallarla təmin olunmalıdır ki, su itkisinin qarşısı alınsın və şoranlaşma dayansın.

Əgər su bir yerdə qalırsa və buxarlanma baş verirsə, şoranlaşma daha da artır. Eyni zamanda, artıq suyun kollektorlardan Xəzərə axıdılması da ekoloji problemlər yaradır. Yeni texnologiyalarla, müasir suvarma sistemləri ilə bu əraziləri xilas etmək mümkündür. Məsələn, damcı suvarma sistemləri və avtomatlaşdırılmış texnologiyalar tətbiq olunmalıdır. Bitkinin suya ehtiyacı olan anda yalnız o qədər su verilməli, sonra su avtomatik kəsilməlidir.

Əgər bu tədbirlər həyata keçirilsə, dövriyyədən çıxmış 500 min – 1 milyon hektar torpağı yenidən kənd təsərrüfatı üçün istifadə etmək olar. Yol boyu – məsələn, Qazax-Beyləqan yolu boyunca gedən ərazilərdə artıq şoranlıq özünü açıq göstərir, torpaq ağarıb və bitki bitmir.

Bu sahədə dövlət səviyyəsində ciddi proqram olmalı, texniki göstəricilər nəzərə alınmalıdır. Uzunmüddətli məqsəd kimi Azərbaycanı ərzaqla təmin edən əsas torpaqlar bu tədbirlər nəticəsində yenidən istifadəyə verilə bilər. Ərazilərə gələnlər bizim Samur-Dəvəçi ovalığında şimal hissəmizdə, Ceyrançöldə, Naxçıvanın bəzi hissələrində, müharibədən azad olunmuş ərazilərimizin bəzi hissələri və başqa bir sıra yerlərdə şoranlanmaya meyilli yerlərimiz var. Orada da eyni tədbirlər görülməlidir.

Bəzi sahələr hələ tam şoranlaşmayıb. Bəziləri isə artıq şoranlaşıb. Onları da yenidən qaytarmaq, təmizləmək, geri döndərmək mümkündür. Başqa çıxış yolu yoxdur. Bu tədbirlər mütləq həyata keçirilməlidir. Çünki dünya təcrübəsi göstərir ki, insan nə qədər müasir texnologiyadan istifadə etsə də, əgər torpağa düzgün yanaşmasa, ondan normal istifadə etməsə, müəyyən problemlər, xüsusilə ərzaq problemi və digər məsələlər heç vaxt həll olunmayacaq”.